Pilot ‘OMAB’ – Periode 2016-2017
HET BEGIN – FASE 1
Na de succesvolle pilot Bokashi die met de demodag op het bedrijf van Mts. De Vos, op 24 maart 2016 werd afgesloten, is besloten verder te gaan met het onderzoeken van de mogelijkheden van Bokashi. Voor info over deze eerste pilot klik hier.
Bokashi is een manier van omzetten zonder zuurstof (inkuilen) en met toevoeging van kalk, mineralen en bacteriën. Dit is een fermentatieproces. De kuil wordt niet heet, neemt niet af in massa en verandert niet van samenstelling; wat erin gaat komt er ook weer uit.
De drie Vechtdal gemeenten Dalfsen, Ommen en Hardenberg, de twee waterschappen Vechtstromen en Drents Overijsselse Delta en ANV De Ommer Marke hebben afgesproken gezamenlijk de mogelijkheden te onderzoeken voor het inzetten van geschikt organisch materiaal dat vrijkomt bij het onderhoud en beheer bij de gemeenten en waterschappen, als bodemverbeteraar.
Al voor de zomer 2016 hebben de partners besproken wat er in het projectplan zou moeten komen te staan.
De wens bestond om een 5-jarige pilot te starten omdat effecten op de bodem beter zichtbaar worden als zij langer worden toegepast.
Als alternatief en als vergelijking met Bokashi wordt in de pilot ook een omzetting met Bioterra onderzocht.
Bioterra is een omzetting waarbij een bacteriemengsel wordt toegevoegd aan organisch materiaal dat daarna op een hoop wordt gezet. Eventueel wordt de hoop 1x omgezet. De omzetting is met zuurstof, de hoop wordt warm en slinkt.
Na de zomer lag er een concept projectplan met bijbehorende begroting. Deze werd goed ontvangen; geld werd toegezegd.Vanwege het belang voor de bescherming van de drinkwaterwinning (meer organisch materiaal in de bodem = minder uitspoeling) sloot de provincie aan bij de Pilot in het kader van het project win-win-water.
Verdere uitwerking, de deelname van de provincie en extra wensen zoals aandacht voor de regelgeving leidde tot een definitief Projectplan en Onderzoeksopzet met de bijbehorende financiering, die op 19 oktober werd aangenomen.
De doelstellingen voor de pilot zijn:
A voor de gehele pilot periode van 5 jaar:
Het praktijkrijp maken van een omzetting van plaatselijk organisch (rest)materiaal van bermen, watergangen, bergingen en natuurterreinen in een product dat geschikt is voor bodemverbetering in hetzelfde gebied, met zo min mogelijk verliezen aan uitgangsmateriaal en met zo weinig mogelijk input van energie.
Dit zal moeten leiden tot een systeem waarin voor langere tijd, een goede bodemverbeteraar wordt geproduceerd uit plaatselijk organisch materiaal, die de bodemvruchtbaarheid, ziektewerendheid en waterbergend vermogen van de bodem structureel zal verhogen en borgen terwijl de uitspoeling wordt beperkt.
De zogenaamde Circulaire Organische Economie.
B voor het eerste jaar:
Bepalen van de voorwaarden voor een goede Bokashikuil / BIoterrahoop (uitgangsmateriaal, kosten, resultaten in gewicht en samenstelling, risico’s van vervuiling en onkruid) en tevens het signaleren van de opgaven wanneer het gebruik van organisch materiaal als bodemverbeteraar structureel en groter aangepakt gaat worden.
Eurofins-agro is geïnteresseerd in de effecten van het toedienen van Bokashi op de langere termijn. Zij dragen bij in de kosten van de analyses.
De uitvoering wordt gedaan door de Stimarke; de aan de Ommer Marke verbonden stichting voor uitvoerende taken. Roeland Farjon van Farjon Groen Advies en Anet Bovendeert van De Ommer Marke nemen de projectbegeleiding op zich.
In oktober is de Bioterrahoop bij locatie 5 opgezet. In november-december 2016 zijn de Bokashikuilen bij locatie 2 en 1 opgezet. De Bioterrahoop bij locatie 6 is in januari opgezet.
Foto’s van het opzetten van de kuilen bij locatie 2 zijn hier te zien. Die van het opzetten bij locatie 3 hier.
Inmiddels hebben ook het project Lumbricus (landelijk onderzoek naar mogelijkheden voor bodemverbetering) en het project ZON (Zoetwatervoorziening Oost Nederland) interesse getoond om met het project mee te doen. Zij kunnen een belangrijke bijdrage leveren.
In januari 2017 is een workshop gehouden met alle betrokkenen. Doel was om bestaande kennis en ervaringen te delen en een inventarisatie te maken van welke onderwerpen (met voorrang) onderzocht moeten worden de komende 4 jaar van de Pilot.Het verslag en de presentaties zijn hier in te zien.
Eind februari komen de partners bij elkaar om keuzen te maken voor het projectplan voor de komende 4 jaar. Op het overleg van 27 februari zijn de richtlijnen en wensen voor het komende onderzoeksjaar besloten. Op basis hiervan wordt een voorstel voor het nieuwe projectplan geschreven. Dit wordt voor de zomer besloten.
Op 5 april is er een geslaagde demonstratie en informatie bijeenkomst gehouden over de mogelijkheden om organisch materiaal van gemeenten wb waterschappen in te zetten als bodemverbeteraar.
In een van de werktuigen loodsen van Mts De Vos te Lemelerveld , hadden zich 8o-100 personen verzameld om de inleidingen van verschillende sprekers aan te horen. Zowel bestuurders, vertegenwoordigers van organisaties en agrariërs waren op deze demodag af gekomen.
Bram de Vos als gastheer en voorzitter van ANV De Ommer Marke heette iedereen welkom.
Anet Bovendeert project begeleider van de Pilot OMAB vertelde daarna over het ontstaan van de pilot en waar de pilot zich op richt.
Hans Pereboom van waterschap Drents Overijsselse Delta las een stukje voor uit een oud landbouwkundig leerboek. Ook vroeger was men bewust van het belang van organisch materiaal in de bodem.
Bert Muskee van de Groene Welle legde in het kort uit wat Coalitie Vechtdal is. De demodag was ook een bijeenkomst voor de deelnemers aan de coalitie (alle partijen met een opgave in het Vechtdal ) om te netwerken en kennis te nemen van een inspirerende activiteit. In juni wordt een volgende bijeenkomst gehouden bij een activiteit van Ruimte voor de Vecht. Hopelijk voor die tijd is op een website te vinden welke activiteiten en projecten er lopen in het Vechtdal.
Tenslotte wist Nettie Aarnink van Waterschap Vechtstromen de toehoorders te boeien met haar pleidooi voor een gezondere bodem die ook water vast kan houden en uitspoeling voorkomt. Samenwerking en praktisch onderzoek zijn nodig om van een idee de praktijk te maken.
Daarna verrichtte zij de openingshandeling door het plastic van de kuil bij mts. de Vos af te trekken. De kraan met meststrooier startten daarna met het opbrengen van de Bokashi. De Bokashi rook prima en zag er ook goed uit. Eenmaal door de meststrooier werd hij ook mooi over het land verdeeld.
De analyses zullen moeten aantonen wat de Bokashi toevoegt aan de bodem aan nutriënten, organisch materiaal en structuur.
een aantal van de initiatiefnemers van de Pilot OMAB:
vlnr: Bram de Vos, Han Kraayvanger, Anet Bovendeert, Roeland Farjon, Bertus Meijer
In het voorjaar worden er twee Bokashikuilen en een Bioterrahoop gemaakt van voorjaarsgras. De verwachting is dat met dit uitgangsmateriaal een waardevolle bodemverbeteraar te maken zal zijn
Woensdag 21 juni 2017 zijn twee Bokashikuilen opgezet bij het bedrijf van locatie 5. Zij doen mee aan de Pilot OMAB (Organisch (rest) Materiaal Als Bodemverbeteraar).
Het materiaal werd gebracht door waterschap Vechtstromen met de maai-zuig combinatie.
Op woensdag 21 juni zijn het concept projectplan, de onderzoeksopzet en de begroting voor fase 2 van de pilot OMAB besproken door de partners (gemeenten Dalfsen, Ommen en Hardenberg, waterschappen Drents Overijsselse Delta en Vechtstromen, Provincie Overijssel, De Ommer Marke, Eurofins-agro en Lumbricus)
Er zijn aanvullingen en keuzes gemaakt en met deze zijn het projectplan en de onderzoeksopzet aangenomen. De begroting was in grote lijnen akkoord en wordt nog verder uitgewerkt.
Dit betekent dat er weer op 4 locaties in het Vechtdal Bokashikuilen en op twee locaties Bioterrahopen. Daarnaast doet Lumbricus enkele aanvullende proeven .
Er was grote tevredenheid over de voortgang en de aanpak.
Met de afspraken kan de Pilot verder uitgevoerd worden.